میناکاری همواره جایگاه بالایی در میان ایرانیان داشته است. اما در سال های اخیر اشیاء میناکاری بیش از پیش مورد توجه واقع گردیده اند. طرح های متنوع، سنتی و اصیل میناکاری هر بیننده ای را به سوی خود جلب می کنند. میناکاری که از زمان هخامنشیان برخواسته، در طول تاریخ به اوج شکوفایی خود رسیده و نه تنها در ایران بلکه در آنسوی مرزها نیز شهرت یافته است. از جمله محبوب ترین اشیاء میناکاری، می توان هفت سین میناکاری را نام برد. پیوند این هنر ارزنده با مراسم باستانی نوروز، شکوه و جذابیت را در این جشن مهم به ارمغان می آورد.
هنر میناکاری
شیوه های مختلف اجرای این هنر ارزشمند کدام است؟
- نقاشی
متداول ترین شیوه ساخت مینا، نقاشی است. در این رویکرد پس از تاب دادن، دوغاب دادن و اعمال لعاب روی ورقه فلزی (اغلب مسی)، فرآیند نقاشی انجام می گیرد. در این شیوه شیء به دفعات حرارت داده می شود. در صورتیکه طلاکاری صورت گیرد، عملیات حرارت دهی در کوره تا ۵ بار تکرار می گردد. 
مینای نقاشی
- خانه بندی
هفت سین میناکاری در انواع طرح ها و شیوه ها تهیه می گردد. مینای حجره بندی را به واسطه مفتول فلزی و لحیم کاری آن بر سطح شیء می سازند. فضای خالی میان این مفتول ها، به کمک رنگ تکمیل شده و به منظور اجتناب از سیاه شدن سیم، از لعاب بی رنگ بر روی شیء استفاده می شود. در نهایت حرارت دهی صورت می گیرد.
- مرصع کاری
در این شیوه قطعاتی از سنگ، نگین، شیشه رنگی یا جواهر را بر روی شیء می چسبانند. قطعه تزئینی جهت اتصال بهتر و جلوه بیشتر به صورت مستقیم بر روی مس قرار می گیرد. ساخت هفت سین میناکاری به این شیوه مرسوم نبوده و به طور کلی امروزه کمتر از مرصع کاری در تهیه مینا بهره می برند.
تنوع
- مینای شکری
اجرای این روش مشابه شیوه نقاشی می باشد، اگرچه به جای لعاب سفید از لعاب رنگی استفاده می گردد. پس از انجام مراحل مختلف و اعمال طرح و رنگ، لعاب های شکری را بر روی آن پخش می کنند. پس از پاشیدن دانه ها، مدت زمان قرارگیری در کوره بسیار حائز اهمیت است. چراکه حرارت طولانی می تواند منجر به تخریب حالت دانه ای شود.
هفت سین
بر روی هفت سین میناکاری چه طرح هایی اجرا می گردد؟
- اسلیمی
طرح های مختلفی را بر روی انواع اشیاء میناکاری اعمال می کنند. طرح اسلیمی یکی از متداول ترین آنها می باشد. اجرای نقوش اسلیمی اعم از گلدار، بی چنگ، توپر و غیره نیازمند قرینه سازی و رعایت اصول هندسی بوده و بنابراین ظرافت زیادی دارند.
- ختایی
ختایی از جمله قدیمی ترین طرح ها بوده و همانند اسلیمی با طبیعت و گیاهان در ارتباط است. نقوش مختلفی مانند ساقه، برگ، گره و گل به صورتی متفاوت در این سبک به کار می روند. در هفت سین میناکاری نیز می توان این نقوش زیبا را مشاهده کرد.
- مرغ و ختایی
مرغ و ختایی را می توان پرطرفدارترین طرح نامید. تصاویر پرندگان و گل های قرمز و آبی به شکل مارپیچی و جذاب در انواع اشیاء میناکاری به ویژه بشقاب و گلدان نقش می شوند.
ترکیب طرح
- گل و مرغ
این طرح نماد عرفان بوده و بر روی جلد کتاب های شعرای قدیم نیز یافت می شود. این سبک مینیاتوری به هنرمند آزادی عمل بیشتری را عرضه کرده و بنابراین بسته به سلیقه وی رنگ ها و طرح های متنوعی را شامل می گردد.
- خوشنویسی
یک هفت سین میناکاری که بر روی آن دعای تحویل سال حک شده باشد، بسیار جذاب به نظر می رسد. به کمک هنر خوشنویسی می توان اشعار و متون بسیاری را روی طرح مینا ایجاد کرد. اگرچه خوشنویسی طرح اصلی نمی باشد، اما به کارگیری آن همراه بقیه نقوش مذکور می تواند جذابیت ویژه ای را حاصل کند.
- اسلیمی- ختایی
یکی از تکنیک های پرتکرار در طرح زنی اشیاء میناکاری ترکیب این دو سبک می باشد. طراحی مرغ های در گردش ختایی بر روی گیاهان و برگ های ثابت اسلیمی، تلفیقی کم نظیر و چشمنواز را به ارمغان می آورد. از این رو هفت سین میناکاری را با چنین طرح هایی آماده می سازند.
جذابیت
محصولات مرتبط:
مقالات مرتبط:
