مقدمه بر بشقاب میناکاری
امروزه بشقاب میناکاری به عنوان یک محصول تزیینی در خانه ها و یک هدیه بسیار نفیس مورد استفاده قرار می گیرد. هنر میناکاری از هنر های بسیار قدیمی است. همین موضوع باعث شده تا این محصول ارزش و جایگاه ویژه ای داشته باشد. ما در این مقاله سعی می کنیم به طور مختصر به هویت و تاریخچه این هنر و انواع میناکاری بپردازیم.
میناکاری چیست؟
میناکاری در واقع از حرارت دادن بین ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه پودر شیشه بدست می آید که به آن لعاب شیشه ای می گویند. این مایع پس از سخت شدن به یک پوشش شیشه ای صاف با دوام تبدیل می شود. این لعاب شیشه ای را به روی فلز و کاشی می ریزند، تا با کمک آن محصول را تزیین کنند. مانند: بشقاب میناکاری شده.
البته تعریف هنرمندان آن را هنر آتش خاک با رنگ های پخته معدنی است. به طور کلی مینا قطع ای فلزی است که به شکل ظرف در می آِید و لعاب می خورد و روی آن طرح های خاصی زده می شود.
استفاده تزیینی از بشقاب میناکاری
تاریخچه میناکاری
همان طور که گفته شد میناکاری جزو هنر های بسیار قدیمی ایران می باشد. در ابتدا بیشتر برای تولید جواهرات و وسایل تزیین از این هنر استفاده می شد. این هنر در دوره صفویه در ایران به اوج خود رسیده است. برا همین شهر اصفهان به عنوان زادگاه اصلی این هنر شناخته می شود. بسیاری از طرح های بشقاب میناکاری مربوط به همین دوره می باشد.
شروع میناکاری در ایران بسیار گنگ بوده اما در دوره اشکانیان و ساسانیان از آن استفاده شده است. البته این هنر برای ایران نیست و در رم باستان و در مجسمه زئوس نیز از آن استفاده شده.
روش ساخت
ابتدا یک فلز را از بین طلا، مس، نقره، استیل، آلومینیوم، مفرغ، برنج و برنز انتخاب می کنند. معمولا مس ۹۹ درصد خالص با ضخامت بالا را به خاطر شکل پذیری و مقاومت و قابلیت جذب بالای لعاب انتخاب می شود. درصد خلوص مس و ضخامت آن متفاوت باشد نا خالصی ها سطح کار را خراب می کنند.
سپس فلز را به هر شکلی که بخواهد در می آورند. مثلا : برای بشقاب میناکاری مس را به شکل بشقاب در می آورند. در این مرحله استاد میناکار لعاب سفید رنگ را به عنوان آستر به ظرف می زند. حال ظرف در کوره ای با دمای ۷۵۰ درجه سانتی گراد قرار داده می شود. این کار سه تا چهار بار دیگر انجام می شود.
ظرف لعاب داده شده آماده زده شدن طرح است. طرح ها یا با سلیقه میناکار یا مشتری زده می شود. این مرحله را رنگ آمیزی هفت رنگ می نامند.
روند ساخت ظروف میناکاری
زیر ساخت ظروف میناکاری
زیر ساخت بشقاب میناکاری یا هر ظرف میناکاری با دو روش چکش کاری و خم کاری ساخته می شود. در ادامه این دو روش را معرفی می کنیم
۱-روش چکش کار:
در این روش ورق فلزی را به شکل صفحه ای دایره ای در می آورند و سپس با قرار دادن پرگار در مرکز آن و رسم دایره ای کوچک تر کف شیء را مشخص می کنند. سپس با وارد کردن ضربات با چکش دیواره ظرف را شکل می دهند. تا زمانی که شکل مد نظر طراح در بیاید، مرحله ضربه زدن با چکش ادامه پیدا می کند.
۲- روش خم کاری:
از این روش بیشتر برای ساخت ظروف یک تکه مانند بشقاب میناکاری استفاده می شود. این کار با ماشین خم کاری انجام می شود. البته اگر ظرف دو تکه باشد با لحیم کاری و بخش را به هم متصل می کنند.
صاف و صیقلی کردن زیر ساخت
پس از این که زیر ساخت میناکاری انجام شد، با کمک رنده یا ماشین چرخ کاری اثرات چکش و لحیم کاری بر روی بدنه را از بین می برند. با استفاده از سوهان نیز لبه های ظروف را صیقلی می کنند. در گام نهایی با استفاده از سنباده رسوبات و تراشه های باقی مانده را محو می کنند. حال بشقاب میناکاری یا ظرف میناکاری آماده لعاب کاری شده است.
انواع میناکاری
میناکاری ظروف با روش های مختلفی انجام می شود. بعضی از این روش ها عبارتند از:
- مینا حجره بندی
- مینا نقاشی
- مینای مرصع
- مینای برجسته
- مینای پنجره ای
- مینای شکری
با استفاده هر کدام از این روش ها می توان طرح و نقش زیبایی را بر روی کار ایجاد کرد.
تزیین بشقاب میناکاری
جمع بندی
امروزه صنعت میناکاری برای ساخت وسایل تزیینی و گران بها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله سعی کردیم، روش های ساخت و روند میناکاری را تشریح کنیم. بشقاب میناکاری نیز، که یکی از کالاهای بسیار با ارزش و پرفروش این صنعت می باشد، با همین روش ها ساخته و تزیین می شود.
یک بشقاب میناکاری تزیینی
محصولات مرتبط:
مقالات مرتبط:
