از هنر میناکاری معمولا برای تزیین گلدان، جواهرات، جا شمعی و سایر ظروف سرامیکی و مسی استفاده می شود. با این وجود ساخت تندیس میناکاری در میان اقوام ایرانی رواج بسیار داشته است. در اصفهان که بزرگترین قطب میناکاری ایران است بسیاری از هنرمندان به طراحی و ساخت انواع تندیس های میناکاری با طرح های ابتکاری و هنرمندانه و یا به عنوان یادبود های مناسبتی می پردازند.
یک نمونه شمعدان فلزی میناکاری با طرح اژدها
برای ساخت چنین نمونه هایی از متریال های مختلف می توان استفاده نمود که سفال، سرامیک و مس جزء رایج ترین آن ها است. فلز مس به سبب ارزان بودن و امکان شکل دهی آسان آن، محبوبیت زیادی به عنوان ماده پایه تندیس میناکاری دارد.
میناکاری روی فلز مس برای ساخت تندیس های رنگارنگ و ماندگار
از همان ابتدای گسترش میناکاری به عنوان یک هنر-صنعت، لعاب دادن فلزات و تزئین آن ها با میناهای رنگارنگ رواج داشته است. یکی از دلایل رغبت هنرمندان به ساخت فلزات میناکاری، ارزان بودن آن ها به نسبت سنگ های قیمتی (معمولا از یاقوت و زمرد برای تزئین جواهرات استفاده می شد) و امکان تبدیل فلزات کم ارزشی مانند مس (به نسبت طلا، نقره و برنز) به یک اثر هنری با ارزش بود. به همین دلیل در کنار زیورآلات میناکاری، ساخت تندیس میناکاری نیز به تدریج رواج یافت.
یک نمونه تندیس میناکاری روی فلز مس، ساخته شده در دوران معاصر
با توجه به اینکه رنگ فلزات در گذر زمان دچار تغییر می شود و استفاده از رنگ های طبیعی روی فلزات عمر کوتاهی دارد و حتی خود رنگ نیز تحت تاثیر سطح صیغلی و براق فلزات قرار خواهد گرفت، از این رو لعاب دادن فلزات با رنگ های مینا راهی برای ماندگار کردن یک اثر هنری و قیمتی به شمار می رفت.
ساخت تندیس میناکاری با استفاده از فلز مس در اواخر دوران صفویه در ایران و دوران رنسانس در اروپا به جاه طلبانه ترین و هنرمندانه ترین شکل خود رسید.
رنگ های مورد استفاده در ساخت تندیس های میناکاری شده
رنگ های میناکاری برای استفاده روی سطح فلز با رنگ های میناکاری سفال تفاوت های زیادی دارد. این تفاوت ها هم در خواص کیفی رنگ و هم در کیفیت و جلای رنگ حاصل از ذوب در کوره به وضوح قابل مشاهده است. پیشنهاد می شود.
برش طرح روی ورقه مسی
قبل از تهیه رنگ حتما با یک استادکار ماهر مشورت نمایید. رنگ هایی که برای ساخت تندیس میناکاری استفاده می شود عموما از جنس اکسید فلزات هستند و دمای ذوبی معادل ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتیگراد دارند که با توجه به اختلاف نقطه ذوب آن ها با فلز مس برای چنین مقاصدی بسیار ایده آل می باشند.
آموزش ساخت یک نمونه تندیس میناکاری با طرح بسیار ساده
برای ساخت یک تندیس میناکاری ساده، ابتدا طرح مورد نظر را روی یک برگه چاپ نموده و آن را روی صفحه مسی می چسبانیم و سپس با استفاده از اره مویی مخصوص برش فلزات با دقت و ظرافت مشغول به برش خطوط اطراف طرح می شویم.
پس از تکمیل برش صفحه مسی، کاغذ را از صفحه جدا نموده و چسب مخصوص میناکاری را روی سطح فلز مس اسپری مس نماییم. این چسب سبب نگه داشتن رنگ های پودری روی سطح فلز می شود؛ در نتیجه سطح تندیس میناکاری یک دست خواهد شد.
رنگ پایه را (در اینجا رنگ سفید) درون صافی مخصوص ریخته و روی نمونه مورد نظر می پاشیم. برای ایجاد ظرافت و دقت در نمونه نهایی می توانیم خطوط و برجستگی ها را با یک تیغه روی سطح کار ایجاد نماییم.
پاشیدن رنگ پایه روی تندیس میناکاری
اکنون نمونه کار آماده پخت اولیه است. برای پخت اولیه می بایست تندیس میناکاری را روی پایه های کاملا صاف و برای مدت حد اقل ۲ دقیقه در کوره با دمای ۸۰۰ درجه سانتیگراد قرار داد. با توجه به اینکه ضخامت رنگ پایه معمولا بیشتر است زمان پخت را ۲ دقیقه در نظر می گیریم؛ اما برای لایه های بعدی رنگ با توجه به ضخامت آن ها می توان زمان پخت کمتری را لحاظ نمود.
پس از پخت اولیه و صرف زمان به منظور سرد شدن، می توانیم لایه های بعدی رنگ را با استفاده از شابلون روی تندیس میناکاری بپاشیم. پیش از قرار دادن مجدد در کوره، با کمک قلم مو مناطقی را که ناخواسته رنگ روی آن ها پاشیده شده است را پاک می کنیم و برای مدت یک دقیقه آن را می پزیم. باید توجه داشت که رنگ نهایی مینا پس از سرد شدن به دست می آید.
با استفاده از همین تکنیک لایه های بعدی رنگ را روی تندیس میناکاری پاشیده و آن را با زمان ماکزیمم یک دقیقه می پزیم. در نهایت با کمی دقت، حوصله و ظرافت به انضمام کمی ذوق هنری قادر خواهیم بود به نمونه ای مشابه طرح زیر دست پیدا کنیم.
محصولات مرتبط:
مقالات مرتبط:
