انجام عملیات رنگ آمیزی و تزئینات رنگی بر سطوح متنوع فلزی همچون طلا، مس و غیره، منجر به ایجاد آثار زیبای میناکاری شده است. این دست سازه بینظیر با پیشینه تاریخی بیش از پنج هزار سال در ایران رواج دارد. مرکز اصلی تولیدات میناکاری در ایران شهر اصفهان تلقی می شود. این هنر را بر روی انواع اشیاء بزرگ و کوچک از میز و گلدان تا جواهرات می توان اجرا کرد. گلدان میناکاری مس از محبوب ترین تولیدات به این شیوه است که در نقش های زیبا و متنوعی موجود می باشد.
اصالت و زیبایی میناکاری
نحوه ساخت اشیاء میناکاری
با اعمال حرارتی در حدود ۶۵۰ تا ۸۵۰ درجه، بر روی ترکیب اکسیدهای فلزی و انواع نمک، فرایند ساخت این هنر صورت می گیرد. به منظور اثبات رنگ گذاشته شده بر روی شی میبایست، ۳ تا ۴ مرحله حرارت دهی در کوره اعمال گردد. به طور کلی برای ساخت یک شی میناکاری از جمله گلدان میناکاری مس مراحل زیر میبایست طی شود:
گام اول
در اولین گام قرار دادن ورقه های مسی بر قالب های با فرم گلدان انجام می گیرد. هنرمند طرح ها و نقوش مدنظر را بر روی گلدان با تکنیک قلم زنی اعمال می کند.
گام دوم
تمیز بودن گلدان پیش از لعاب زدن از ضروریات است. هر گونه چربی مسبب عدم چسبیدن لعاب در هنگام تولید گلدان میناکاری مس می شود. بنابراین به منظور اطمینان از این امر، از دوغاب بهره می گیرند.
گام سوم
پس از ایجاد اطمینان از نبود چربی در سطح کار، لعاب سفید بر سطح گلدان اعمال شده و وارد کوره می گردد.
گام چهارم
پس از طی کردن سه مرحله مذکور، گلدان به دست آمده، آماده برای انجام فرایند نقاشی می باشد. به منظور ثابت ماندن رنگ گلدان میناکاری مس و همچنین مقاومت در مقابل رطوبت و هوا، مرحله لعاب ضروری است. در این مرحله نقش مدنظر توسط هنرمند برگزیده می شود. سمباده کاری عملی است که پس از تصویر نقوش روی کاغذ صورت می گیرد. با بهره گیری از دوده یا خاکستر طرح روی کاغذ بر روی گلدان سوزن کاری می شود. از جمله نقوش میناکاری شامل طرح های زیر است:
- گل و مرغ
- اسلیمی
- ختایی
- صورت سازی
- شکارگاه
- بته جقه
در آخر هنرمند با به کارگیری رنگ های زیبا، طرح نهایی را بر روی گلدان میناکاری مس نقاشی می کند. شی نقاشی شده در کوره قرار گرفته و پس از پخت و اعمال لعاب شفاف دوباره حرارت دهی می شود. عمده رنگ های مورد استفاده در این هنر، فیروزه ای، کرم، لاجوردی و در مواقع خاص سبز، بنفش و غیره می باشد.
ساخت گلدان میناکاری
نکات و دستورالعمل های مراقبت از گلدان میناکاری مس
در صورت نیاز به تمیز کردن، آب گرم و اسفنج بهترین گزینه می باشد. از اعمال ضربه و یا برخورد اشیا تیز با این محصولات میبایست جلوگیری شود. حرارت بالا نیز دیگر عاملی است که می تواند به میناکاری آسیب بزند.
ابزار لازم برای ساخت اشیاء میناکاری
این هنر عمدتا به دلیل نیاز به کوره در کارگاه ها ساخته می شود اما در صورت تهیه گلدان مسی لعاب کاری شده آماده، به صورت فردی و در منزل نیز قابل اجرا است و تنها میبایست برای مرحله کوره و لعاب دهی نهایی به بیرون ارسال شود. برای ساخت گلدان میناکاری مس و دیگر اشیاء تزئینی به واسطه این هنر، عمده ترین ابزاری که نیاز است در زیر آمده است:
- قلم مو
- قیچی فلزبر
- آب
- رنگ پودری میناکاری
- ظرف مسی
- مواد شیمیایی از جمله آهک و قلع
- سوزن دورگیری
- گلیسیرین
- صمغ
- قطره چکان
- کاغذ کپی
- گیره
- مداد طراحی
نقوش گلدان میناکاری
نحوه تشخیص گلدان میناکاری مس باکیفیت
در هنگام خرید محصولات میناکاری، تنوع مختلفی در مقابل خریداران وجود دارد. این تنوع تشخیص شی باکیفیت را دشوار کرده است. بر همین اساس برخی نکات می تواند خریداران و دوستداران این صنعت را در راستای انتخاب بهتر یاری کند از جمله:
- سبکی شی میناکاری یکی از عواملی است که بر کیفیت آن تاکید می کند.
- سطح صیقلی گلدان میناکاری مس حاکی از کیفیت آن است. سطح زبر نشان دهنده رنگ های بی کیفیت و سوختن شی در کوره است.
- پیچیده بودن نقوش اعمال شده و طرح های متنوع و جذاب، هنر سازنده را نشان می دهد.
- اصیل بودن نقوش و به کارگیری نقوش با اصالت ایرانی از دیگر ضروریات است.
محصولات مرتبط:
مقالات مرتبط:
