به ماده ای از لعاب شیشه ای به نام حاجب ماوراء شفاف که از آن برای زینت بخشی به کاشی و فلزات استفاده می شود و ترکیبی از لاجورد است، مینا می گویند. بر روی ظروف میناکاری شده از طرح و نقش های اسلیمی، گل و پرنده و قطعاتی به صورت پیچ و گره استفاده می شود و بعد برای پخت راهی کوره می شود. برای خرید این ظروف فوق العاده زیبا می توان به فروشگاه های صنایع دستی یا فروشگاه های عمده فروشی میناکاری مراجعه و ظرف دلخواه خود را خریداری نمود.
اوج هنر میناکاری در دوران صفویه
ابزار مورد نیاز برای میناکاری
هنر میناکاری مانند هر کار و هنر دیگری به ابزار مخصوص و ویژه ای نیاز دارد که این ابزار عبارتند از: ورقه (مس، نقره، طلا، ورشو، برنج و آهن)، هاون، کاغذ کپی، چکش، سندان، ماده آبگینه ای مینا، اره کمانی و اره فلزبر، قلم مو، گیره، قیچی فلزبر، رنگ (گیاهی، فلزی یا معدنی)، کوره، دستگاه جوش، سمبه، دستگاه سمباده زنی و پرداخت کاری، پنس، قلم موهای بسیار ظریف و لحیم برای جوشکاری. وجود این ابزار در کارگاه ها و فروشگاه های عمده فروشی میناکاری جزو ملزومات کار بوده و حضور آن ها در کارگاه های تولید صنایع دستی ضروری است.
طراحی طرح و نقش مورد نظر بر روی شیء فلزی در روش مینای برجسته
انواع میناکاری
هنر زیبای مینا در اشکال و انواع مختلفی طراحی و اجرا می شود که این طرح ها عبارتند از:
- مشبک یا پنجره ای
· برجسته، شکری
· مرصع
· حجره بندی
· نقاشی
روش میناکاری مشبک یا پنجره ای
در روش مشبک فلز را سوراخ و اطراف آن ساییده و سپس جلا داده می شود؛ پس از انجام این فنون، کار برای میناکاری آماده است. در مرحله بعد فلز آماده شده باید به سطح میکا وصل شده و روی سه پایه قرار داد. مینا در روش مشبک به صورت پودر بکار نمی رود؛ بلکه به شکل یک تکه از آن بهره گرفته می شود. ظروفی که بر روی آن ها هنر مینا به روش مشبک وجود دارد در فروشگاه های عمده فروشی میناکاری بسیار به چشم می خورد. در ادامه رنگ های مدنظر را با کمک پنس در داخل سوراخ های طرح قرار داده و سپس با دقت، سطح فلز را ارزیابی می کنند و آن را داخل کوره قرار می دهند. پس از اینکه کمی آتش خورد آن را نگه می دارند تا فضاهای خالی و شبکه ای مانندش خود را نشان دهند. دوباره فضاهای خالی را پر می کنند تا به طور کامل سطح فلز مستور شود. مجدداً حرارت می خورد و به حال خود رها شده و سرد می شود؛ در نهایت میکا را از آن جدا می کنند. در مرحله آخر ظرف را با کمک سنگ چخماق می سایند و پشت و روی آن را هم سطح می کنند. این کار باید با دقت و ظرافت خاصی انجام گیرد؛ زیرا ممکن است منجر به شکستن ظرف گردد. در آخر با استفاده از پولیش دستی ظرف باید جلا داده شده و درخشان شود.
پوشش دهی اسکلت مس با لعاب رنگی در روش میناکاری شکری
روش میناکاری حجره بندی
هنر میناکاری حجره بندی بر رو ظروف اجرا می شود و در فروشگاه های عمده فروشی میناکاری برای فروش عرضه می شود. در این متد مفتول های فلزی لحیم شده بر روی سطح کار، مینا را به وجود آورده و فضای بین سیم ها از رنگ های مینایی پر می شود. برای جلوگیری از سیاه شدن مفتول ها سطح کار به وسیله یک لعاب مینایی شفاف و بدون رنگ عایق می شود. مینا را به داخل کوره می برند و پس از اینکه کامل حرارت دید، مفتول ها را پولیش می دهند. بهتر است بدانید این روش در ایران با عنوان روشی منسوخ شده شناخته می شود و غالبا در کشورهای هند، روسیه و چین مورد استفاده قرار می گیرد.
کلام آخر
هنر زیبای میناکاری دارای پیشینه و قدمتی طولانی است و در حقیقت تاریخ تولد آن را به دوره تاریخی هخامنشیان نسبت داده اند و گویا در دوره ساسانیان تحولاتی بزرگ در آن رخ داد. طوری که بسیاری از هنرمندان علاقمند به هنر مینا از ممالک و کشورهای خارجی برای فراگیری آن در دوره ساسانی به نزد میناکاران ایرانی و هنرمندان چیره دست کشور ما حضور می یافتند. محصولات این هنر نفیس در بسیاری از نقاط و شهرهای ایران تولید می شود؛ اما کانون و مرکز تولید میناکاری در ایران شهر اصفهان است. در این شهر وجود فروشگاه های عمده فروشی میناکاری و کثرت هنرمندان توانمند این حوزه، این ادعا را تایید و اثبات می کنند.
محصولات مرتبط:
مقالات مرتبط:
