یکی از صنایع دستی که مردم بسیار به آن علاقه دارند فیروز کوبی می باشد که در صنایع مختلف از جمله صنعت طلا و جواهر سازی کاربرد زیادی دارد. همچنین از آن می توان برای کار های تزیینی نیز استفاده نمود. برای مثال سنگ کاری بر روی ظروفی همچون کوزه، قندان، شکلات خوری و زیور آلاتی مثل انگشتر، دستبند، گردنبند و… نمونه هایی از کار های تزیینی هنر فیروزکوبی است که بسیار طرفدار دارد.

فیروز کوبی یا فیروزه کوبی همان سنگ های فیروزه ی کوچکی هستند که بر روی ابزار یا ظروفی که بیشتر از جنس برنز، مس، نقره می باشند، منبت کاری می شوند. این هنر دستی از حدود هفتاد سال پیش در بین ایرانیان به خصوص جوانان شروع و کم کم به عنوان یکی از محبوب ترین صنایع دستی شناخته و معروف شد‌. شخصی که برای اولین بار با سنگ های فیروزه بر روی زیور آلات منبت کاری می کرد یوسف حکیمیان نام داشت؛ بعد از مدت ها برای تعلیم، به اصفهان نزد استاد حاج داداش رفت.

پس از آن افراد زیادی مجذوب هنر فیروز کوبی شدند که باعث پیشرفت این صنایع دستی شد. همچنین امروزه یکی از سوغات اصفهان نیز می باشد.

نحوه فیروز کوبی

در این زمینه آسیاب های سنگی و کارگاه های سنگ بسیار مهم هستند؛ زیرا سنگ های فیروزه ای که در هنر فیروز کوبی استفاده میشوند در این کارگاه ها تهیه میشوند. این نگین های تهیه شده فقط برای همین صنعت کارایی دارند و نمی توان آنها را جای دیگر استفاده نمود. برای شروع فیروز کوبی اول از همه پایه، ظروف و زیور آلات باید انتخاب شود.

بعد از آن دور و اطراف بخش هایی که فیروزه در آن منبت کاری شده لحیم و به وسیله سیم نازکی به ارتفاع ۲ یا ۳ میلی متر کشیده و تقسیم بندی می شوند. اگر هنگام این کار، نقش ها و طرح هایی برای خودنمایی مد نظر باشد، آنها هم با همان سیمی که در بالا ذکر شد، کشیده شده و در همان حال لحیم می گردد.

از مزیت های انجام این کار در فیروز کوبی این است که هم جسم مورد نظر زیباتر می شود هم مقاومت آن محصول افزایش می یابد. در ادامه نگین های فیروزه ای کوچک و بزرگ بعد از شستن در جای خود قرار می دهند تا برای تکمیل فیروز کوبی از ان استفاده کنند.

سنگ فیروزه

سپس جسم پایه یا همان ابزار و ظروف را تا ۳۰ درجه سانتیگراد گرم کرده و در همان حالتی که حرارت می دهند؛ به عنوان چسب از صمغ پودری که نامش لاک گردو می باشد، استفاده می کنند و آن را روی جسم مورد نظر می ریزند تا در همان حالت ذوب شود.

پس از آن سنگ های فیروزه ای را روی سطح آن قرار می دهند. مهم ترین بخش فیروز کوبی قرار دادن فیروزه ها بر روی سطوح می باشد. اگر فضای خالی روی جسم باقی مانده باشد؛ پایه را تا ۴۰ درجه سانتیگراد حرارت می دهند و پس از ریختن پودر صمغ با استفاده از فیروزه های کوچک تر آنها را پر می کنند. حال اگر فضای خالی آنقدر کوچک باشد که نتوان فیروزه در آن جای داد؛ به جای آن از ملات آبی استفاده می کنند. در آخر جسم صیقلی می شود تا سطح آن براق گردد. هر چقدر این فرایند طولانی تر و ریزه کاری بیشتری داشته باشد جسم فیروز کوبی شده دارای ارزش و زیبایی بیشتری است.

سنگ فیروزه های ریز

فیروز کوبی انگشتر

این حلقه با سنگ های فیروزه ای ریز به صورت طرح موجی، منبت کاری شده است. موج آن به شکل یک اندازه پنج بار (پنج قله و دوره) در اطراف حلقه پخش شده می باشد. برای ساختن این حلقه و فیروز کوبی آن، ابتدا فیروزه ها را خرد کرده، بعد طرح موج به حلقه ی تیتانیوم ایجاد می کنیم، بعد از ریختن چسب آن را با تراشه های خر شده پر کرده و بعد از اینکه صیقلی شد و طرح منبت شده هم سطح با سطح روی حلقه می باشد.

انگشتر منبت کاری شده با فیروزه

سخن پایانی

فیروزه مثل چوب می ماند؛ گاهی ظاهرش خشک است و گاهی مرطوب.  فیروز کوبی کار ظریفی می باشد که امروزه در زمینه های مختلف کارایی زیادی دارد.

محصولات مرتبط:

مقالات مرتبط:

 

مارادراینستاگرام دنبال کنید.